Medisch tijdschrift The Lancet publiceerde het dieet voor de 21ste eeuw, ontwikkeld door een team van internationale wetenschappers om niet alleen de mens, maar ook de planeet gezond(er) te maken. En dat betekent: Dag rood vlees en suiker! Hoi groentes, fruit, noten en peulen. Het mediterrane dieet, kortom, maar nu met een wetenschappelijke stempel van duurzaamheid. En met de eeuwige controverse: wat is een aardappel?
Michael Pollan zei het al: ‘Eat food, not too much, mostly plants’; © Marjan Ippel
Doel van het ‘Lancet-dieet’ is een gezond dieet afkomstig van duurzame voedselbronnen voor de te verwachten wereldbevolking van zo’n 10 miljard in 2050, waarvan er nu al drie miljard ondervoed dan wel obees zijn. Het streven is dus naar een gezond lijf op een gezonde aarde.
Voedseltransitie
Om dit te bereiken is een energietransitie naar fossiele-brandstofvrije systemen niet meer alleen voldoende. Er zal ook een voedseltransitie moeten plaatsvinden, aldus het onderzoek dat werd uitgevoerd door de zogeheten Eat-commissie, bestaande uit experts op het gebied van voeding, landbouw en milieu.
Michael Pollan
Dat we voor onze eigen gezondheid minder tot geen rood vlees en suiker moeten consumeren en in plaats daarvan vooral groentes, fruit, peulen en noten, is al langer bekend. Eetgoeroe Michael Pollan riep het na uitvoerig onderzoek tien jaar geleden al: ‘Eat food, not too much, mostly plants.‘ Maar nu hebben de door The Wellcome Trust Fund gesponsorde wetenschappers daar een duurzame onderbouwing aan gegeven. Wat gezond is voor ons lijf blijkt definitief ook gezond voor de aarde.
Dieetschijf
En daar hoort een nieuwe dieetschijf bij met de dagelijks aanbevolen hoeveelheden van alle productgroepen. Maar daarvan bestaan verschillende versies. De Nederlandse (van de Gezondheidsraad?) en Amerikaanse zijn opvallend anders ingedeeld. In die laatste wordt rood vlees apart genomen, waaruit blijkt dat de aanbevolen hoeveelheid daarvan 14 gram per dag is. Dit apart zetten heeft een reden: rood vlees wordt zowel qua gezondheid als qua duurzaamheid als de grote no-no gezien. Door het een eigen schijf te geven, wordt dat in één oogopslag duidelijk. De aanbevolen hoeveelheid rood vlees per dag is namelijk niet meer dan een dun plakje.
In diezelfde Amerikaanse dieetschijf staat 195 gram per dag voor gevogelte, eieren, vis en plantaardige proteïnes. In het Nederlandse schema is echter al het vlees (rood en het voor lijf en milieu minder schadelijk geachte wit) op één hoop gegooid, samen met vis en ei, maar zónder de plantaardige proteïnes: 84 gram per dag.
De Aardappelfitty
Ook maken de Amerikanen onderscheid tussen vegetables (groentes, 300 gram per dag) en starchy vegetables (zetmeelrijke groentes, 50 gram per dag), onder welke categorie ze de aardappel scharen. Daar is-ie weer: de aloude controverse. Ik schreef hierover al eerder.
De bij ons niet als groente aangemerkte aardappel wordt geplaatst in de schijf ‘granen en aardappels’, waarvoor 282 gram is gereserveerd. Amerikanen komen uit op 232 gram volkoren granen, wat betekent dat Nederlanders 50 gram rekenen voor de pieper. Inderdaad, de 50 gram die de Amerikanen starchy vegetables noemen, waartoe echter officieel óók de peulvrucht behoort.
Zetmeel ja/nee
Noten en peulvruchten vallen in Nederland samen in één schijf: 125 gram. In Amerika worden deze twee niet apart genoemd. Maar waar vallen ze onder? In de schijf gevogelte, vis, ei en ‘plantaardige proteïnes’ (195 gram)? Noten in elk geval. Maar voor peulen zijn er twee opties: eveneens een plantaardige proteïne. Of een starchy vegetable, zoals de Amerikaanse woordenboekdefinitie dicteert.
Even rekenen. Amerika: 14 gram rood vlees + 50 gram starchy vegetables + 195 gram gevogelte/vis/ei/plantaardige proteïnes = 259 gram. Nederland: 125 gram noten/peulen + 84 gram vlees/kip/vis/ei + 50 gram aardappels = 259 gram. Dat betekent dat in het Amerikaanse schema peulvruchten niet onder starchy vegetables vallen en die schijf dus geheel is gereserveerd voor de aardappel. Wat strikt genomen betekent dat Amerikanen 350 gram groentes dienen te consumeren tegen 300 gram in Nederland. What’s in a name? 50 gram.
De reddertjes
Gek eigenlijk dat Amerikanen peulen en noten geen eigen schijf gunnen. Immers, vooral peulen worden gezien als redder van de aarde, qua duurzaam én gezond alternatief voor dierlijke proteïnes (lees: rood vlees, waarvoor wel een apart schijfje werd gecreëerd).
Ook opvallend: van toegevoegde vetten ‘mogen’ Amerikanen 0,8 gram meer per dag consumeren dan Nederlanders, namelijk 51,8 gram. Over suiker – de grootste boosdoener na rood vlees – bestaat geen meningsverschil: 31 gram per dag. Dat lijkt mij als Nederlander best veel. Tot ik besef dat in een blikje cola méér zit (35 gram). Laat staan in een Supersized meeneembeker van een Amerikaanse fastfoodgigant.
Tekst & Beeld: © Marjan Ippel, Talkin’ Food® 2019.
Lees ook: Foodtrends 2019 #4: De ITs & OUTs.