Tot de 50 voedingsmiddelen die volgens het WNF en Knorr de wereld moeten gaan redden onder de naam Future 50 Foods, behoort ook het Afrikaanse graan fonio. Gaan we dit ‘luieboerengraan’ binnenkort in ons brood, op ons bord, in ons glas, of misschien wel onze flat white terugzien?
Binnenkort gemaakt van fonio? © Marjan Ippel
Afrika’s oudste gekweekte graan fonio kent een geschiedenis van meer dan 5000 jaar. Ooit groeide het in het Oude Egypte, maar nu vooral nog in de droge Sahel-gebieden van West-Afrika. Het komt in twee variëteiten: digitaria exilis (witte fonio) en digitaria iburua (zwarte fonio).
Luieboerengraan
Fonio is een gemakkelijk te kweken, droogtebestendig graan en groeit ook op zanderige en verzuurde gronden. Handig, in de huidige toenemende wereldwijde verdroging. Haar wortels helpen de bovenlaag van de aarde vast te houden en zo de verspreiding van woestijngebied te voorkomen. Daarnaast is fonio een van ‘s werelds snelstgroeiende granen – in 60-70 dagen rijp voor de oogst. Het wordt ook wel het ‘luieboerengraan’ genoemd, omdat boeren enkel het zaad hoeven te verspreiden en te wachten tot de oogst.
Wondergraan
Waarom dan staat niet de halve aardbol vol met dit magische wondergraan, een van de Future 50 Foods? En waarom hebben boeren en producenten decennialang met gif en genetische manipulatie gestrooid als dit graan zulks allemaal overbodig maakt?
Oneetbaar schilletje
Dat zou kunnen liggen aan het feit dat het graan wat lastig is te verwerken tot voedsel. De korrels zijn namelijk minuscuul en daar moet het oneetbare schilletje vanaf worden gehaald, voordat het überhaupt verwerkt kan worden. Dit gebeurt tot nog toe handmatig, wat zeer tijdrovend is en waardoor de hoeveelheid beschikbare fonio beperkt is. Zodra de eerste fonio-molen in Senegal tegen eind 2020 gereed is, kan de productie omhoog. En kan het graan dat nu nog voornamelijk in de regio zelf wordt geconsumeerd, worden geëxporteerd.
Patisserie
En dan kan de glorietijd van fonio beginnen. Want is het schilletje eenmaal verwijderd, staat niets meer in de weg om van het graan met haar notige smaak een enorme verscheidenheid aan eten te maken. In principe kunnen de glutenvrije korrels die ijzer, zink, magnesium en fytonutriënten bevatten, elk ander graan vervangen in brood, salades, crackers, pasta, en patisserie. Ook kunnen ze de haver vervangen in granola of overnight oats (dan: overnight fonio?), en rijst en couscous in allerlei gerechten. Én er kan bier van worden gebrouwen.
Fonio-bier
In Nigeria en Benin maken ze wusu-wusu (couscous) van de beide fonio-variëteiten samen. En de Lambas in Noord-Togo maken er tchapalo-bier van, het beroemdste bier van het land. Het Bambara-volk in Mali zegt niet voor niets dat fonio de kok nooit beschaamt.
Kijk daarom niet vreemd op als ergens in 2020 de eerste fonio-biertjes en, in plaats van havermelk, fonio-melk voor in de flat white coffee in onze schappen zullen staan. Plus natuurlijk het eerste Knorr wereldgerecht waar je zelf fonio aan moet toevoegen.
Dit is nou fonio
Tekst & beeld: © Marjan Ippel, Talkin’ Food® 2019
Meer foodlingo vind je hier.