Nu we steeds vaker uit ontbijten, brunchen en lunchen gaan – en dan het liefst 24/7 – kent de sandwich een ware (her)opleving. Zeker sinds z’n hoofdbestanddeel, brood, weer ‘mag’. Zo doet de Venetiaanse tramezzino het goed op de all-day-breakfastkaart. Net als het Franse pain perdu (wentelteefje) en de eveneens Franse croque monsieur en madame. De Amerikaanse Monte Cristo, cross-over tussen wentelteefje en croque, is dan ook een potentiële all-day-breakfasthit voor 2016.
Meet the Monte Cristo sandwich; © Marjan Ippel
De sandwich telt veel kleurrijke oorsprongsverhalen, beginnend met de beruchte achttiende-eeuwse vierde Earl of Sandwich en zijn gokgewoontes. Deze John Montagu immers, zou de bedenker zijn geweest van korstloze driehoekige boterhammen met daartussen beleg, omdat die zo handig te snacken waren tijdens zijn all-day goksessies.
In de loop der eeuwen ontstonden veel variaties op deze ‘sandwich’ gedoopte oervorm die tot op de dag van vandaag een publiek aanspreken. De afgelopen jaren zagen we bij ons de Reuben en de Cuban sandwich, maar ook de eggs benedict, lobster roll en Vietnamese bánh mì populair worden.
En dat is nog maar het topje van de sandwichberg. In het museumrestaurant van misschien wel de meest onwaarschijnlijke plek voor een broodgerecht, the National Palace Museum in Taipei, ontdekte ik een interessante blend tussen het wentelteefje en de croque monsieur.
De Monte Cristo zou in Amerika zijn ontstaan als variant op de Franse croque monsieur. Wat niet zo’n vreemde gedachte is, want Amerikanen hebben altijd al een crave for all things French gehad. Vanaf de jaren dertig zou het gerecht in diverse Amerikaanse kookboeken voorkomen, vaak onder de naam French (toasted cheese) sandwich. Het oudste nu bekende recept staat in The Brown Derby Cook Book uit 1949, ontdekte Thefoodtimeline.org in een poging de historie uit te zoeken.
De net als het wentelteefje in geklopt ei gedoopte en in boter in de koekenpan gebakken ham-kaassandwich van Zwitserse (lees: Gruyère of Emmentaler) kaas plus dunne plakken ham, kalkoen of kip, zou voor het eerst in de horeca zijn opgedoken in het Zuid-Californië van de jaren vijftig. En daarmee zou weleens het Brown Derby restaurant in LA kunnen worden bedoeld – de naamgever van eerdergenoemd kookboek, beroemd vanwege z’n clientèle van uitsluitend Hollywood-elite.
Tot op de dag van vandaag behoort de Monte Cristo vooral in het Californische Disneyland tot de vaakst bestelde lunchhappen.
Maar de oorsprong van de naam ‘Monte Cristo’, is helaas onduidelijk. Zou de naam bijvoorbeeld refereren aan de romanfiguur uit het boek van Alexandre Dumas – net als meneer Sandwich een graaf? Niemand schijnt het te weten.
Ook over de begeleidende condimenten bestaat onduidelijkheid. Sommigen adviseren vruchtenjams, -geleiën en sauzen on the side. Anderen zweren bij het gul strooien van poedersuiker op de hartige sandwich.
Ach, in het land van de PBJ (peanut butter and jelly sandwich, nog zo’n broodicoon) mag dat nauwelijks een verrassing heten.
© Marjan Ippel, Talkin’ Food® 2016
Meer foodlingo hier.